دانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه بیرجند. بیرجند. ایران
چکیده
دیوها و مخلوقات اهریمنی بخشی جداییناپذیر از اساطیر و باورهای ایرانیان باستان را تشکیل میدهند، در واقع پیشینیان ما برای هر کدام از رذیلتها و پدیدههای شر، قائل به دیوی خاص بودند و آشکار شدن هریک از این عناصر شرور و ویرانگر را به آن دیوها نسبت میدادند. از جمله پدیدههایی که ایرانیان برای آن دیوی خاص قائل بودند، پدیدۀ مرگ است؛ پدیدهای که آن را به استویهاد یا دیو مرگ منسوب میکردند. این باور هرچند پس از ورود اسلام در نزد ایرانیان کمرنگ گردید، اما بازتاب آن را میتوان در برخی از آثار از جمله شاهنامه بخوبی مشاهده کرد؛ آنگونه که برخی از تصاویر و استعارههایی که فردوسی در شاهنامه برای مفهوم مرگ بکار برده است، تأثیر بسیار او را در این مسأله آشکار میکند. بر همین اساس در این پژوهش قصد داریم تا با مطابقت تصاویر مربوط به مرگ در شاهنامه با آنچه در مورد استویهاد یا دیو مرگ آمده است، بازتاب این اسطوره و این باور را که در قبل از اسلام در دین زرتشتی وجود داشته است، نشان دهیم و به اثبات این نکته بپردازیم که فردوسی در خلق این تصاویر به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه تحت تأثیر باور به این دیو قرار داشته است.
Believe in Astovidatu or demon of death and examining its reflection in Shahnameh
نویسندگان [English]
Ardeshir Sanchooli
چکیده [English]
Demons and demonic creatures are indispensable part of mythology and are the integral part of ancient Persian beliefs. Indeed, our ancestors for every malice and evil deed and phenomena believed in a particular demon and revelation of any of these demonic and destructive elements were related to a corresponding demon. A phenomenon named Astovidatu or demon of death is one such example. Although after coming of Islam this belief had lost its original vigor, yet its reflection could be clearly seen in certain works particularly in Shahnameh all the more reason for Ferdowsi’s use of imageries in connection with the concept of death. It is the purpose of this article to compare these imageries with information that exists regarding the demon of death, a belief already existed before Islam in Zoroastrian religion and to prove and demonstrate that the creation of those imageries consciously or unconsciously were under the influence of Astovidatu.
کلیدواژه‌ها [English]
Demon, death, Astovidatu, Shahnameh, Ancient Persians
- آموزگار، ژاله. (1371). «دیوها در آغاز دیو نبودند»، مجلۀ کلک. شمارۀ 30، صص 25-16.##
- آسموسن، ج. پ. (1388). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.##
- ابراهیمی، معصومه. (1392). «بررسی سیر تحول مفهومی دیو در تاریخ اجتماعی و ادبیات شفاهی». دوفصلنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 82-53.##
- اکبری مفاخر، آرش. (1386). «اسطوره های دیوهای نخستین در شاهنامه»، مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان، سال ششم، شمارۀ دوازدهم، صص 34-21.##
- اکبری مفاخر، آرش. (1387). «دیوان در متون اوستایی و فارسی باستان»، مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان، سال هفتم، شمارۀ چهاردهم. صص 63-51.##
- اکبری مفاخر، آرش. (1388). «اهریمن پرستی زروانی و نمونه های بازمانده از آن»، مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هشتم، شمارۀ شانزدهم، صص 111-89.##
ابتدای صفحه